- Tematy:
- bezpieczeństwo
- emerytura
Dlaczego pomimo zamieszania wokół świadczeń emerytalnych oraz wprowadzonych przez Państwo zachęt podatkowych liczba osób samodzielnie oszczędzających w III filarze emerytalnym nie wzrosła znacząco?
Źródło obaw - niestabilność otwartych funduszy
Narastająca wśród Polaków świadomość, że przyszłe świadczenia emerytalne będą za niskie, by zapewnić poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji finansowej na stare lata, dokonuje się w wyniku procesu marginalizacji otwartych funduszy emerytalnych. U źródeł leżą przede wszystkim debata emerytalna nad OFE, czy pisma wysyłane przez ZUS zawierające symulację wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych. Na podstawie powyższych Polacy zrozumieli, że przysługujące im świadczenia, pomimo regularnego opłacania składek, będą oscylowały zdecydowanie poniżej ich pierwotnych oczekiwań. W związku z tym eksperci finansowi zapewniają, że poziom życia na emeryturze będzie w największej części uzależniony od osobistych oszczędności – a w szczególności od tego jaką ilość środków uda się zgromadzić w ramach trzeciego filaru emerytalnego.
Chybione zmiany
Drastyczne zmiany w systemie emerytalnym, które w praktyce okazały się po prostu demontażem reformy emerytalnej z 1999r. (dla przypomnienia, jej głównym celem było zróżnicowanie form gromadzenia kapitału na starość) miały w założeniu być reakcyjne na obawy przed niskimi kwotami świadczeń. Miały również znieść ryzyko świadczeń poniżej oczekiwań społeczeństwa. W założeniu reformy emerytura miała nie być od tej pory warunkowana w całości składkami wpłacanymi do systemu przez pracujących. Poprzez wprowadzenie obowiązkowego filara kapitałowego miała dokonać się długofalowa stabilizacja finansowa systemu oraz samo ryzyko miało być dzielone pomiędzy rynkiem pracy, a rynkiem finansowym. Okazało się jednak, że ani system repartycyjny, oparty na wyłącznie umowie pokoleniowej (bieżące świadczenia emerytalne finansowane są z bieżących składek lub podatków pokolenia pracującego), ani system wyłącznie finansowo-kapitałowy, wrażliwy na ryzyko inwestycyjne i inne powiązane z nim rodzaje ryzyka, nie stanowi optymalnego rozwiązania biorąc pod uwagę dłuższą perspektywę. W praktyce nowelizacja ustawy i debata nad OFE zamiast wzbudzić zaufanie społeczeństwa i zniwelować obawy co do niepewnej emerytury przyniosły efekt odwrotny. Zdaniem wielu Polaków poleganie tylko na obowiązkowych filarach emerytalnych jest zbyt ryzykowne. Ich obawy potwierdzają eksperci finansowi, którzy rozwiązania problemu upatrują w inwestycjach poczynionych w ramach trzeciego filaru.
Czym jest trzeci filar?
Trzeci filar systemu emerytalnego jest uregulowany ustawowo i obejmuje wszystkie formy dobrowolnego i samodzielnego odkładania pieniędzy na emeryturę, które są w jakiś sposób wspierane przez państwo. Wielu specjalistów w związku z zamieszaniem wokół świadczeń emerytalnych z OFE, jako jeden z niewielu pozytywnych aspektów sprawy upatrywało właśnie wzrost i rozwój trzeciego filaru. Tak się jednak nie stało. Jak pokazują statystyki, funkcjonowanie i znaczenie kont indywidualnych (IKE i IKZE) jest wciąż jedynie marginalne. Indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego zostały powołane do życia w 2012r. Niestety nadal nie cieszą się szczególnym zainteresowaniem wśród Polaków. Możliwy do zaobserwowania wzrost zgromadzonych na kontach aktyw (relatywnie niewielki) warunkowany był dokonywaniem wpłat przez osoby już posiadające konta oraz wzrostem wartości zainwestowanych środków. Sama aktywność oszczędzających też nie prezentuje się najlepiej. Konta, na które dokonywano jakiejkolwiek wpłaty, stanowią zaledwie niewiele ponad 30proc. spośród wszystkich istniejących. Nowych rachunków natomiast, niemal nie przybywa.
W kolejnej części poradnika poruszone zostaną kwestie ulg podatkowych proponowanych przez Państwo, by zachęcić Polaków do oszczędzania w III filarze.